همه‌چیز درباره مهریه رمانتیک به نرخ روز: عندالمطالبه، عندالاستطاعه

مهریه در سال ۱۴۰۴ دیگر فقط یک سنت فرهنگی نیست، بلکه یک چالش حقوقی با قوانین اجرایی کاملاً جدید است . اگر تصور می‌کنید برای گرفتن حق خود باید مستقیماً راهی دادگاه شوید، دست نگه دارید؛ طبق بخشنامه‌های جدید، مسیر وصول مهریه تغییر کرده و دادگاه دیگر ایستگاه اول نیست. در این مقاله جامع، ما از کلیشه‌ها عبور کرده و به سراغ واقعیت‌های قانونی رفته‌ایم: از مسیر اجباری اداره اجرای ثبت و قانون «حبس تا ۱۱۰ سکه»  گرفته تا تفاوت‌های حیاتی میان عندالمطالبه و عندالاستطاعه. همچنین نحوه دقیق محاسبه مهریه به نرخ روز، شرایط قانونی ابرا (بخشش) و اعتبار حقوقی مهریه‌های خاص و رمانتیک را بررسی می‌کنیم تا با آگاهی کامل از آخرین تغییرات قانونی قدم بردارید.

تعریف مهریه و اهمیت آن در زندگی

مهر(صداق، کابین) مبلغ یا مال مشخصی است که در زمان ثبت نکاح از سوی مرد به زن تعلق می‌گیرد. این مبلغ می‌تواند به صورت پول نقد، طلا، ملک یا حتی تعهدات خاص مانند آموزش یک مهارت باشد. قانون مهر را حق مسلم زن می‌داند که به‌محض وقوع عقد به او تعلق می‌گیرد. همچنین مهریه به عنوان نمادی از تعهد و احترام در ازدواج شناخته می‌شود و بسته به توافق طرفین شرایط و مبلغ مهر می‌تواند متغیر باشد و در برخی موارد به نرخ روز محاسبه شود.

تضمین مالی: مهر به‌عنوان یک پشتوانه مالی برای زن در شرایط دشوار عمل می‌کند.

جایگاه فرهنگی: در بسیاری از خانواده‌ها میزان مهر نمادی از احترام به زن و جایگاه او در خانواده تلقی می‌شود.

نقش قانونی: در صورت وقوع اختلاف یا طلاق حق زوجه می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای جبران بخشی از حقوق او عمل کند.

ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی:

هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد می‌توان مهر قرار داد.

مهریه به نرخ روز چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

با توجه به تورم و تغییرات اقتصادی صداقی که در زمان عقد تعیین شده است، ممکن است در آینده ارزش خود را از دست بدهد. به همین دلیل قانون‌گذار امکان محاسبه مهریه به نرخ روز را فراهم کرده است تا حقوق زن به‌صورت واقعی حفظ شود.

مهریه به نرخ روز به این صورت عمل می‌کند که مبلغ مهر با استفاده از شاخص‌های اقتصادی و نرخ تورم سالانه محاسبه می‌شود و در صورت درخواست زن، مبلغ مهر طبق ارزش روز آن پرداخت می‌گردد. این موضوع به‌ویژه در شرایطی که نرخ تورم بالاست از اهمیت زیادی برخوردار است و از بروز مشکلات مالی جلوگیری می‌کند.

ماده۲۲ قانون حمایت خانواده

هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکّه تمام بهارآزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده (۲) قانون اجرای محکومیت های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است.

روش محاسبه مهریه به نرخ روز

این فرمول تغییرات ارزش پول در طول زمان را لحاظ می‌کند و امکان دریافت مبلغ واقعی را به زن می‌دهد. برای محاسبه مهریه به نرخ روز از فرمول زیر استفاده می‌شود:

مهریه به نرخ روز = مبلغ صداق × عدد شاخص سال دریافت ÷ عدد شاخص سال عقد

شاخص سال دریافت و شاخص سال عقد به شاخص‌های اقتصادی و تورمی مربوط به هر سال اشاره دارند که توسط بانک مرکزی هر کشور منتشر می‌شود. در ایران این شاخص‌ها معمولاً به عنوان شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI)  شناخته می‌شوند و نشان‌دهنده تغییرات قیمت کالاها و خدمات در طول زمان هستند.

مثال عملی مهریه به نرخ روز (برای مهریه ریالی)

فرض کنید مهریه در عقدنامه ۱۰۰ میلیون ریال (۱۰ میلیون تومان) در سال عقد تعیین شده است.  شاخص سال عقد ۱۵۰ و شاخص سال دریافت ۳۰۰ باشد:

مهریه به نرخ روز = ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰ × ۳۰۰ ÷ ۱۵۰ = ۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال

در نتیجه، مهریه به نرخ روز معادل ۲۰ میلیون تومان خواهد بود.

توجه: این فرمول برای مهریه‌ای به‌صورت «وجه رایج (پول رایج کشور)» به‌کار می‌رود. اگر مهریه سکه بهار آزادی یا طلا باشد، اصل بر پرداخت همان تعداد سکه است و محاسبه ارزش روز آن برای تبدیل به وجه نقد انجام می‌شود، نه برای افزایش تعداد سکه‌ها.

قانون محدودیت مهریه نرخ روز و تأثیر آن بر شروط عندالمطالبه

از سال‌های اخیر، اجرای مهریه در ایران با محدودیت‌هایی همراه شده است. بر اساس ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده، تنها ۱۱۰ سکه به نرخ روز در دعاوی حقوقی قابلیت مطالبه فوری دارد و مازاد آن منوط به اثبات توانایی مالی زوج است. این محدودیت باعث شده بسیاری از خانواده‌ها هنگام عقد به جای شروط عندالمطالبه، به سمت مهریه عندالاستطاعه یا حتی مهریه‌های سبک‌تر حرکت کنند. در واقع، شروط عندالمطالبه همچنان معتبر هستند اما به دلیل محدودیت قانونی، کارکرد عملی آن‌ها نسبت به گذشته کمتر شده است.

شروط مهریه عندالاستطاعه و آثار حقوقی قانون جدید

در سال‌های اخیر، طرح‌هایی در مجلس مطرح شده با هدف کاهش حبس‌های ناشی از بدهی مهریه و واقعی‌تر شدن تعهدات مالی زوجین. اگر این قوانین نهایی شوند، احتمالاً شروطی مانند مهریه “عندالاستطاعه” بیشتر مورد توجه قرار گیرند؛ چون اجرای تعهد پرداخت به اثبات توان مالی زوج وابسته خواهد بود. تا زمان حاضر یعنی زمان نگارش این طرح‌ها فقط در مرحله تصویب کلیات یا بررسی هستند و به قانون قطعی تبدیل نشده‌اند. برای اطلاع دقیق از وضعیت، باید به متون نهایی مصوب یا ابلاغیه‌های قوه قضائیه رجوع کرد.

مالیات مهریه به نرخ روز و مهار مهریه‌های سنگین عندالمطالبه

طبق مباحثی که در سال‌های اخیر در مجلس و سازمان امور مالیاتی مطرح شده، برای مهریه‌های سنگین و بیش از ۱۱۰ سکه، طرح‌هایی درباره اخذ ۱۰ درصد مالیات بر ارزش روز در حال بررسی است. هنوز این موضوع به صورت قانون قطعی اجرا نشده، اما به‌عنوان یک سیاست پیشنهادی، احتمال دارد در آینده هنگام ثبت رسمی عقد یا اجرای مهریه، این مالیات محاسبه شود. همین بحث‌ها باعث شده بسیاری از خانواده‌ها به سمت مهریه‌های سبک‌تر، غیرمالی و حتی نمادین گرایش پیدا کنند.

آیا قانون مالیات بر مهریه تصویب شده است؟ (آپدیت ۱۴۰۴)

در حال حاضر (سال ۱۴۰۴) هیچ قانونی مبنی بر دریافت مالیات از مهریه (چه در زمان ثبت عقد و چه در زمان دریافت سکه) نهایی و ابلاغ نشده است.
اعداد و ارقامی که در فضای مجازی درباره مالیات ۱۵ درصدی یا پلکانی شنیده می‌شود، صرفاً «طرح‌های پیشنهادی» نمایندگان مجلس است که هنوز به تصویب شورای نگهبان نرسیده و اجرایی نیستند. بنابراین در حال حاضر ثبت مهریه یا دریافت آن معاف از مالیات است و تنها هزینه آن، حق‌التحریر دفترخانه و هزینه دادرسی است.

این قانون که در دست بررسی توسط مجلس و اداره کل مالیات است با هدف کنترل مهریه‌های سنگین، جلوگیری از ثبت مهریه‌های صوری، و کاهش اختلافات حقوقی طراحی شده است.

مهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه

مهر از نظر شرایط پرداخت به دو نوع اصلی مهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه تقسیم می‌شود. هر یک از این دو نوع شرایط و پیامدهای متفاوتی دارند که در ادامه بررسی می‌کنیم. به‌طور کلی انتخاب نوع صداق  باید با دقت و توجه به شرایط مالی و اجتماعی طرفین صورت گیرد تا در صورت بروز مشکلات یا اختلافات، حقوق هر دو طرف به‌درستی رعایت شود. این انتخاب همچنین می‌تواند بر روی نوع روابط مالی و عاطفی در طول زندگی مشترک تأثیرگذار باشد.

عندالمطالبه یعنی چه؟

مهریه عندالمطالبه به این معناست که زن هر زمان که بخواهد می‌تواند مهر خود را طلب کند و مرد موظف است آن را پرداخت کند. در این امر هیچ‌گونه محدودیتی برای زمان درخواست وجود ندارد و زن می‌تواند به محض تمایل خود، صداق را از مرد مطالبه کند. این شرایط برای زن بسیار به‌صرفه است چرا که هیچ نیازی به اثبات وضعیت مالی مرد ندارد. در واقع طبق قانون، از لحظه وقوع عقد نکاح، زن مالک مهریه می‌شود و از نظر حقوقی می‌تواند در هر زمان آن را مطالبه کند. نفقه زن هم حق جداگانه‌ای است که در صورت تحقق شرایط قانونی (مانند شروع زندگی مشترک و تمکین)، بر عهده شوهر قرار می‌گیرد.

مهریه عندالمطالبه معمولاً در مواقعی که زوجین به توافقات مالی شفاف نیاز دارند یا مرد از توان مالی برخوردار است انتخاب می‌شود. این نوع به‌ویژه در زمان طلاق یا گرفتن حضانت فرزند اهمیت زیادی پیدا می‌کند، زیرا زن می‌تواند به‌راحتی حق خود را از مرد طلب کند و حقوق مالی او در برابر مرد تضمین می‌شود.

عندالاستطاعه یعنی چه؟

در این نوع مهر مشروط به توانایی مالی مرد است و اگر مرد استطاعت مالی نداشته باشد قابل وصول نیست. در واقع مهریه عندالاستطاعه به این معناست که زن نمی‌تواند به‌طور خودکار حق خود را را مطالبه کند، بلکه تنها زمانی که مرد از نظر مالی توان پرداخت آن را داشته باشد باید مهر را پرداخت کند.

در مهریه عندالاستطاعه، زن می‌تواند مهریه را مطالبه کند؛ اما اجرای عملی حکم و اجبار شوهر به پرداخت، منوط به احراز توان مالی او است. در عمل، معمولاً زوجه باید با ارائه مدارک و مستندات (مثل اسناد اموال، گردش حساب‌ها و…) تمکن مالی زوج را در دادگاه نشان دهد تا امکان الزام او به پرداخت مهریه فراهم شود.

مقایسه مهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه

جدول زیر به طور کامل تفاوت‌های کلیدی میان مهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه را نشان می‌دهد و به زوجین کمک می‌کند تا بهتر تصمیم‌گیری کنند. انتخاب نوع مهر می‌تواند تأثیر زیادی بر روابط مالی و حقوقی در زندگی مشترک داشته باشد.

مراحل جدید و قانونی مطالبه مهریه طبق بخشنامه جدید قوه قضاییه

طبق قانون جدید، شروع فرآیند مطالبه مهریه دیگر از دادگاه خانواده امکان‌پذیر نیست و زوجه موظف است ابتدا از طریق اداره ثبت اقدام کند. این مدل جدید، سرعت توقیف اموال را بالا برده و باعث می‌شود بدون نیاز به شکایت یا طی‌کردن مسیرهای طولانی، امکان وصول مهریه در همان مرحله اول بررسی ایجاد شود. تنها درصورتی‌که مالی شناسایی نشود یا کافی نباشد، مسیر به دادگاه منتقل می‌شود.

مرحله اول (اجباری): اقدام از طریق اداره اجرای ثبت

در این مرحله زوجه باید به دفترخانه ازدواج محل ثبت عقد مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه بدهد. پس از صدور، پرونده به اداره ثبت ارسال می‌شود و این اداره به‌صورت آنلاین تمام حساب‌ها، خودرو، املاک و دارایی‌های زوج را بررسی و توقیف می‌کند. این مرحله بدون نیاز به حکم دادگاه انجام می‌شود و معمولاً سریع‌ترین مسیر وصول مهریه است.

مرحله دوم: مراجعه به دادگاه خانواده

اگر اداره ثبت هیچ مالی از زوج پیدا نکند یا ارزش دارایی‌ها کمتر از مهریه باشد، زوجه «گواهی انصراف از ثبت» دریافت کرده و می‌تواند برای باقی‌مانده مهریه یا حکم جلب (برای مهریه تا ۱۱۰ سکه) به دادگاه خانواده مراجعه کند.
موارد لازم:

• ثبت دادخواست
• ارائه مدارک هویتی
• ارائه عقدنامه

مدارک ضروری برای صدور اجراییه ثبت و مطالبه مهریه

• اصل و کپی عقدنامه
• کارت ملی زوجه
• شناسنامه زوجه
• مدارک مالی شناخته‌شده زوج
• رسیدهای پرداخت قبلی (در صورت وجود)

ابرا مهریه چیست؟

ابرا مهریه یعنی زن تمام یا بخشی از مهریه خود را می‌بخشد، بدون اینکه امکان فسخ یا دریافت دوباره آن وجود داشته باشد. معمولاً زنان برای کاهش تنش‌ها یا نشان دادن حسن نیت، تصمیم به بخشش مهریه می‌گیرند. گاهی نیز زوجین این روش را راه‌حلی مؤثر برای عبور از شرایط دشوار مالی یا مدیریت روابط پیچیده می‌دانند.

این عمل می‌تواند در روابط زناشویی موجب کاهش فشار مالی یا حتی بهبود وضعیت عاطفی بین زوجین شود. با این حال، ابراء به این معناست که تعهد مرد نسبت به تمام یا بخشی از مهریه که مورد ابراء قرار گرفته، از نظر حقوقی ساقط می‌شود و زن دیگر نمی‌تواند همان بخش را مطالبه کند؛ مگر در موارد استثنایی که ثابت شود ابراء تحت اجبار، اکراه شدید یا بدون آگاهی کافی انجام شده و از نظر قانونی قابل ابطال است.

روش‌های انجام ابرا مهریه چیست؟

از طریق دفاتر اسناد رسمی: این روش قانونی و رسمی است و از اعتبار بالایی برخوردار است. در این صورت، ابرا مهریه به صورت مستند ثبت می‌شود و از نظر قانونی معتبر است. این روش برای جلوگیری از هرگونه سوءتفاهم یا اختلاف در آینده مناسب‌ترین گزینه است.

به صورت توافق شفاهی: اگرچه قانوناً ابراء شفاهی صحیح است، اما تیم حقوقی ما به هیچ عنوان این روش را توصیه نمی‌کند. اثبات بخشش شفاهی در دادگاه تقریباً غیرممکن است و در صورت انکار شوهر یا پشیمانی زن، هیچ ارزش اجرایی ندارد.

قوانین مهم درباره ابرا مهریه و آثار حقوقی آن

ابرا مهریه یک عمل حقوقی معتبر است که در صورت انجام با رضایت و آگاهی کامل زن، قابل فسخ یا مطالبه مجدد نیست. زن باید در شرایطی این کار را انجام دهد که فاقد اجبار یا فشار روانی باشد، زیرا در غیر این صورت می‌تواند مورد اعتراض قرار گیرد. همچنین نوشتن سند ابرا به صورت مکتوب و امضاشده، در جلوگیری از اختلافات بعدی نقش کلیدی دارد.

رابطه ابرا مهریه و محاسبه مهریه به نرخ روز

در صورتی که زن بخواهد از مهریه به نرخ روز صرف‌نظر کند، باید بدانید که ابرا شامل کل مبلغ کابین  یا صداق است، نه فقط ارزش روز آن. این به آن معناست که اگر مهریه در زمان عقد به صورت ریالی یا سکه تعیین شده باشد، با انجام ابرا، حتی افزایش ارزش آن نیز دیگر قابل مطالبه نخواهد بود. آگاهی از این نکته در تصمیم‌گیری‌های حقوقی بسیار مهم است.

مزایا و معایب ابرا مهریه

ابرا مهریه به عنوان یکی از تصمیمات قانونی در روابط زناشویی مزایا و معایب خاص خود را دارد. این تصمیم می‌تواند تأثیرات عمیقی بر روابط زوجین و وضعیت حقوقی آنها بگذارد. در ادامه به بررسی مزایا و معایب ابرا مهریه می‌پردازیم:

مزایا:

• • کاهش اختلافات خانوادگی.
  • تسهیل روند طلاق.
  • امکان شروع مجدد یا اصلاح روابط.
  • کاهش فشارهای روانی.
  • تسکین دغدغه های مالی.
  • نشانه حسن نیت.

معایب:

• • ممکن است باعث سوءاستفاده طرف مقابل شود.
  • از بین رفتن یکی از حقوق قانونی زن.
  • عدم بازگشت در شرایط طلاق.
  • مشکلات حقوقی در صورت عدم ثبت رسمی.
  • خطرات حقوقی در تغییر شرایط اقتصادی.

مهریه‌های رمانتیک و خاص و زیبا

درخواست‌های رمانتیک، علاوه بر کاهش فشار مالی، عشق و خلاقیت طرفین را نشان می‌دهند و نمادی از علاقه و تعهد زوجین به یکدیگر به‌شمار می‌روند. این نوع صداق‌ها معمولاً شامل هدایای خاص و شخصی‌سازی‌شده‌ای هستند؛ مانند سفرهای ویژه، آثار هنری یا تجربه‌های مشترک نظیر کلاس‌های آموزشی و فعالیت‌های خاص که بُعد احساسی و عاطفی زندگی مشترک را پررنگ‌تر می‌کنند.

مهرهای رمانتیک با ایجاد تنوع و معنا، ارزش و اهمیت فردی در رابطه را نشان می‌دهند و فراتر از جنبه‌های مالی، به تقویت عمق روابط و پیوندهای معنوی میان زوجین کمک می‌کنند. در صورتی که این نوع مهریه‌ها به‌طور دقیق، قابل اجرا و مطابق شرایط قانونی مهر (مانند مالیت و قابلیت تملک) در عقدنامه ذکر شوند، می‌توانند مانند سایر انواع مهریه به‌عنوان حق زن در زندگی مشترک شناخته شوند.

مثال‌هایی از مهریه‌های رمانتیک و خاص

• آموزش یک مهارت، مانند نواختن موسیقی.
• کاشت تعداد مشخصی درخت.
• انجام سفرهای خاص یا کارهای بشردوستانه.
• طراحی یک باغ و فضای سبز شخصی.
• ساخت یک فیلم یا مستند.
• اهدای یک تجربه خاص.
• تعداد مشخص شمع یا گل‌های کم نظیر.

مثال مهریه‌ عندالمطالبه به وزن طلا یا سکه معادل وزن عروس!

در برخی موارد، خانواده‌ها با نیت شوخی یا بزرگ‌نمایی، کابین را معادل وزن عروس به طلا یا سکه تعیین می‌کنند. اگر چه دفاتر ازدواج از ثبت مهریه‌های غیرمتعارف منع شده‌اند، اگرچه در مواردی مهریه به وزن عروس در سند رسمی درج شده، اما این نوع مهریه از نظر حقوقی می‌تواند با چالش‌هایی مانند نامعین بودن مقدار و دشواری اجرا مواجه شود و ممکن است در مراجع قضایی محل بحث و اختلاف قرار گیرد. به همین دلیل، بسیاری از حقوقدانان توصیه می‌کنند از تعیین چنین مهریه‌های غیرمعمول خودداری شود.

📚 از مهریه‌های رمانتیک و خاص و زیبا: نوشتن کتاب یا ساخت مستند عاشقانه

در میان مهریه‌های رمانتیک و خاص و زیبا، مواردی مثل نوشتن یک کتاب درباره داستان عاشقانه زندگی مشترک یا ساخت یک مستند با نام عروس جایگاه ویژه‌ای دارند. این نوع مهریه‌ها بیشتر بار احساسی و هنری دارند و به‌جای ارزش مالی، به یادگاری ماندگار و عاطفی تبدیل می‌شوند. البته بهتر است این مهریه‌ها با عباراتی مشخص و قابل اجرا در عقدنامه ذکر شوند تا در صورت لزوم، جنبه قانونی نیز داشته باشند.

نتیجه‌گیری: اصلی‌ترین حق مالی در مهریه ازدواج

مهر چه به‌صورت مالی و چه به‌صورت معنوی یکی از ارکان اصلی ازدواج در فرهنگ ایرانی است. از محاسبه مهریه به نرخ روز گرفته تا مهریه‌های عندالمطالبه، عندالاستطاعه یا حتی نمونه‌های رمانتیک و خاص، هر نوع مهریه شرایط ویژه‌ای دارد. اگر این شرایط را به‌درستی بشناسید، راحت‌تر می‌توانید تصمیمی آگاهانه و متناسب با موقعیت خود بگیرید.

شما چه نظری درباره این موضوع دارید؟ تجربه یا سوالی دارید که بخواهید با ما به اشتراک بگذارید؟